Alle voetpaden, fietspaden en autowegen waar iedereen gebruik van mag maken noemen we openbare wegen. Hieronder leggen we uit wie verantwoordelijk is voor de openbare wegen en aan welke wetten en regels we ons te houden hebben.

- Wegenlegger:
De meeste openbare wegen in Berg en Dal zijn eigendom van de gemeente. De gemeente is verantwoordelijk voor het beheer van al deze wegen.
Een paar grote wegen zijn van de provincie Gelderland, daar zijn zij verantwoordelijk voor. Wie er verantwoordelijk is voor welke weg staat in de wegenlegger. De nieuwe wegenlegger voor de gemeente Berg en Dal is in 2018 via de gemeentelijke website te lezen.

- Wegenwet, Wegenverkeerswet en convenant duurzaam veilig (1997):
In de Wegenwet staat dat de beheerder van de weg moet zorgen voor goed onderhoud van de openbare weg. Ook staat hierin dat we moeten zorgen dat de weg openbaar blijft.
In de Wegenverkeerswet staat dat wij moeten zorgen voor de veiligheid in het verkeer. Samen met de politie leggen we de regels vast. Daarna plaatsen we verkeersborden. Het convenant duurzaam veilig (1997) is belangrijk hierbij. Dit zijn afspraken tussen het Rijk, provincies en gemeentes. In dit plan staan uitgangspunten voor het verkeersveilig gebruik en inrichten van de openbare ruimte.

Onderhoudsniveau
Wij vinden het belangrijk om de wegen goed te onderhouden. Iedere twee jaar worden de wegen geïnspecteerd. Daarnaast kunnen inwoners schade aan wegen doorgeven aan de gemeente. Kleine schades worden zo snel mogelijk gerepareerd.
Het is niet mogelijk om alle schades direct op te lossen, omdat daar geen geld voor is. Dit betekent soms dat er wat langzamer over een slechte weg gereden mag worden, zodat het wel veilig blijft.
Belangrijke wegen onderhouden we vaker. Ook fietspaden en voetpaden worden regelmatiger onderhouden.

In het beheerplan staat welke wegen we belangrijk vinden. Deze onderhouden we op hoog niveau. In 2016 heeft de gemeenteraad bepaald wat de onderhoudsniveaus van elke weg zijn. We noemen dit het uitgebalanceerde onderhoudsniveau.

In de tabel hieronder ziet u welke kwaliteitsnorm we waar gebruiken.

Wij hebben bijna 2 miljoen m² aan wegen, fietspaden en voetpaden in de gemeente.
Hiervan wordt:  

In de tabel hieronder ziet u de hoeveelheid wegen die op elk niveau onderhouden worden.

Financiën
Voor het onderhoud van wegen zetten we jaarlijks geld apart. We noemen deze spaarpot de “onderhoudsvoorziening wegen”. Ieder jaar stoppen we € 1.343.000 in de onderhoudsvoorziening wegen. Het ene jaar geven we meer uit dan het andere jaar. Iedere vier jaar bekijken we of we voldoende geld apart zetten. In 2021 bepalen we dit opnieuw aan de hand van de dan uit te voeren weginspectie.
We schatten dat er op 1 januari 2018 nog € 576.000 in de spaarpot “onderhoudsvoorziening wegen” zit. In 2018 stoppen we er ook weer € 1.343.000 in.
Volgens de onderhoudsplanning 2018 gaan we € 1.803.000 uitgeven aan groot onderhoud.
Zie de tabel hieronder.

Risico's

• De kwaliteit van de rijbanen in de oude woonwijken is laag. Dit is niet gevaarlijk, omdat hier langzaam gereden wordt.
• De kwaliteit van de wegen buiten de bebouwde kom is redelijk. Enkele wegen zijn slecht, deze blijven we repareren, want er wordt vaak hard gereden. Het risico is laag.

Het stelsel aan leidingen, straatkolken en putten is een belangrijk onderdeel van onze dagelijkse hygiëne. Onder andere om deze reden zijn er nogal wat regels waar we ons in Nederland aan moeten houden. Hieronder vind je de belangrijkste.

• De Wet milieubeheer en de Waterwet vertellen ons wat de taak is van de gemeente. Wij hebben de zorgplicht voor:

1. het inzamelen van ons afvalwater en afvoeren naar de waterzuivering;
2. het inzamelen en verwerken van het regenwater;
3. grondwatermaatregelen.

• Het Nationaal Bestuursakkoord Water en het Bestuursakkoord Waterketen 2007. Hierin staan afspraken over de kwaliteit en hoeveelheid water (berging) binnen de grenzen van de gemeente.
• Het bestuursakkoord water wil de doelmatigheid van het beheer en onderhoud vergroten door samenwerking tussen gemeenten en waterschap. Dit gaat vooral om het realiseren van:
  • kostenbesparingen in het beheer;
  • verhogen van kwaliteit van het beheer;
  • verminderen van kwetsbaarheid bij de uitvoering van de beheertaken.

We zijn onder andere als één van de eerste gemeenten binnen Gelderland met het waterschap bezig om de aansturing van onze rioolgemalen efficiënter te maken.
Ook hebben wij nauw overleg met de gemeente Nijmegen. Het rioolwater van onze kernen Berg en Dal en Heilig Landstichting loost op de riolering van Nijmegen.

• De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) is erop gericht de kwaliteit van watersystemen te verbeteren:
  • Door lozingen aan te pakken;
  • Duurzaam gebruik van water te bevorderen;
  • Verontreiniging van grondwater te verminderen.
• De Keur- en Peilbesluit regels voor het onderhoud van watergangen en oevers.
• Het Gelders Milieuplan (GMP-3) en het Waterhuishoudingsplan 3. Hierin ligt de nadruk op de kwaliteit van de leefomgeving en het anders omgaan met regenwater.
• Eind 2009 is de nieuwe Waterwet van kracht geworden. Deze vervangt alle bestaande wetten op het gebied van waterbeheer in Nederland.

Taak van gemeente
De watertaak van de gemeenten is de laatste jaren steeds groter geworden. Naast de verantwoordelijkheid voor het inzamelen en transport van ons afvalwater hebben we  zorgplicht voor:

• Transport, infiltratie en berging van regenwater in de dorpen;
• Grondwater.

Zorgplicht betekent dat we de burgers moeten helpen en adviseren. De gemeente is er niet alleen verantwoordelijk voor. Burgers, waterschap en de provincie hebben hun eigen taken.

Onderhoud
De gemeente Berg en Dal heeft veel riolering in beheer. In de kern Groesbeek is in de jaren 50 van de vorige eeuw begonnen met grootschalige aanleg. Deze wordt nu langzamerhand vervangen. In de andere dorpen wordt dat ongeveer 10 jaar later. In de tabel hieronder staat wat en hoeveel we beheren en onderhouden.

In Groesbeek Noord zijn de riolen het oudste. In de huidige raadsperiode moeten we hier vier kilometer riolering vervangen. In 2018 staat als groot project de straat Stekkenberg op de planning. Iedere zeven jaar inspecteren we de riolering. Uit deze inspecties volgen de onderhoudsmaatregelen. Uit de inspecties van de laatste zeven jaren blijkt dat de oudere riolen ongeveer 60 jaar meekunnen. Daarna moeten we ze vervangen of “relinen” (renoveren).

Financiën
Het GRP Berg en Dal 2016-2020 is vastgesteld. Hiermee is de rioolheffing in de voormalige gemeenten Ubbergen en Millingen flink gedaald. De lagere rioolheffing in de voormalige gemeente Groesbeek is gelijk gebleven. Volgens de financiële prognose halen we in 2023 een kostendekkend niveau. De rioolheffing stijgt hiervoor met 5% per jaar vanaf 2014.

Voor het onderhoud van rioleringen is een voorziening riolering beschikbaar. De stand hiervan is  per 1 januari 2018 € 1.135.426. De toevoeging 2018 bedraagt € 247.554. De voorziening gebruiken we wanneer onderhoudskosten hoger zijn dan de jaarlijkse inkomsten uit de rioolheffing. De investeringen in ons rioleringsnetwerk moeten we activeren en drukken door middel van de kapitaallasten op onze exploitatie. Zie hiervoor het Meerjaren investeringsplan (MIP).

Ontwikkelingen
Het klimaatbestendig maken van Nederland is een nieuwe uitdaging voor de overheid. We moeten hierbij denken aan:

• Voorkomen van wateroverlast;
• Terugdringen van verdroging;
• Hoogwaterveiligheid langs de Rijn en Waal;
• Verminderen van hittestress in woonkernen.

De komende jaren gaan we hierop extra capaciteit inzetten. Voor de eerste twee punten intensiveren we de samenwerking met het Waterschap.

Risico's

• Overlast door hevige regenbuien komt steeds vaker voor. Het rioolstelsel is ooit aangelegd om een regenbui van ongeveer 20 mm per uur te kunnen verwerken. De hevige regenbui van mei 2016 boven Breedeweg had een intensiteit van 55 mm/40 minuten. In Apeldoorn is in 2010 zelfs 100 mm/2 uur gevallen. Hierdoor blijft water op straat staan en in enkele gevallen is water in gebouwen gestroomd.
• De openbare ruimte is nog niet volledig ingericht op het opvangen en wegleiden van regenwater. In de afgelopen jaren is hieraan vooral in het centrum van Beek en in het centrum van Groesbeek hard gewerkt. De grootste knelpunten in de gemeente zijn in beeld en worden de komende jaren aangepast. De prioriteit voor de kern Breedeweg is hoger geworden.

Buien komen echter op wisselende plaatsen met wisselende intensiteiten voor. In de toekomst kan een zware bui op een onbekende plaats een nu nog onbekend probleem gaan veroorzaken. De komende jaren gaan we meer kennis van het watersysteem vergaren:

• Met moderne rekentechnieken, krachtige computers en eigen meetgegevens gaan we nieuwe modellen voor de Berg en Dalse rioleringssystemen doorrekenen.
• Er is een onderhoudsachterstand in het rioleringsstelsel van Groesbeek Noord. Instortingsgevaar en lekkage in de bodem zijn niet ondenkbaar. Daarom investeren we hier de komende jaren flink in. Het risico is aanvaardbaar, omdat in dit gebied geen sprake is van veel zwaar vrachtverkeer.

Wij laten het onderhoud aan ons gemeentelijk groen op hoge A-kwaliteit onderhouden. Dit heeft als voordeel dat de groenperken ook vaker uitgeharkt worden. Daarmee wordt ook het zwerfvuil uit de groenvakken verwijderd. Samen met goed licht van de straatverlichting en vlakke trottoirs zorgt dit voor een fijne woonomgeving.

Als we de groenvakken vernieuwen, planten we niet meer voor de standaard bodembedekkers. We kiezen voor meer gras, want dat is veel goedkoper en ziet er veel verzorgder uit. Ook kiezen we vaker voor vaste planten die meer kleur brengen in het straatbeeld.

Financiën
Voor het onderhoud van het groen hebben we een contract met DAR uit Nijmegen. DAR voert het onderhoud in de zomer uit met 20 medewerkers van het werkbedrijf. In de winter zijn dit 10 medewerkers. Daardoor kost het contract voor groenonderhoud ons extra geld. Onze financiële bijdrage aan het werkbedrijf is hierdoor wel lager. Daarnaast ontvangen we inkomsten uit dividend van de DAR. Zie hiervoor de paragraaf “Verbonden partijen”.

Wij voeren planmatig onderhoud uit aan onze gebouwen. Iedere drie jaar voeren we inspecties uit en maken een onderhoudsplanning. Hiermee bepalen we de jaarlijkse toevoeging aan de onderhoudsvoorzieningen. Daadwerkelijk onderhoud voeren wij overigens pas uit na een actuele inspectie. Bij deze inspectie beoordelen wij of het geplande onderhoud echt noodzakelijk is of dat het nog uitgesteld kan worden.

Financiën
Op het gebied van groot onderhoud hebben we de voorziening “Onderhoud gebouwen” gevormd. Het saldo van deze voorzieningen bedraagt per 1 januari 2018 € 1.520.282.
De geraamde toevoeging 2018 bedraagt in totaal € 348.398.
Volgens de planning geven we in 2018 € 245.762 uit voor het onderhoud aan de gemeentelijke gebouwen en monumenten.

Onze gebouwen onderhouden we sober en doelmatig. Alleen het gemeentehuis onderhouden we nog op hoog kwaliteitsniveau; dit is ook nodig gezien de open en transparante structuur van het gebouw. De kwaliteit van de gebouwen is gemiddeld goed te noemen.

De onderhoudsplanning 2018-2020 stellen we eind 2018 opnieuw vast. Het onderhoudsprogramma vanaf 2018 wijzigt hierdoor licht. De dotaties wijzigen per 2019.

De onderhoudskosten die voor 2018 gepland zijn staan in de volgende tabel.

Ontwikkelingen

• De Kulturhusen Leuth en Kekerdom zijn nog niet opgenomen in dit overzicht.
• Voormalig gemeentehuis Beek is nog niet definitief verkocht. Tot zolang onderhouden wij het gebouw.
• Voor zwembad “de Lubert” is de afgelopen zeven jaar geen geld meer toegevoegd aan de onderhoudsvoorziening. Het onderhoud is echter wel doorgegaan. De onderhouds-voorziening voor dit gebouw is nu bijna leeg. Met ingang van 2018 storten we jaarlijks € 30.000 in de voorziening.

Risico's
Uit de risico-inventarisatie voor de Arbo-wet volgt dat we meer moeten investeren voor veiligheid op bijvoorbeeld daken. De kosten zullen hierdoor geleidelijk oplopen.

In de gemeente Berg en Dal staan ongeveer 5.700 lichtmasten. Daarvan zijn er 2.700 ouder dan 30 jaar. Ongeveer 1.200 lichtmasten zijn vrij nieuw en hebben zuinige lampen.

Door de oude verlichting te vervangen, is:

• het veiliger op straat, want er zijn minder donkere, enge plekken;
• dit goedkoper en beter voor het milieu, want de lampen gebruiken minder stroom;
• het risico op ongelukken kleiner.  

In Beek-Ubbergen, Ooij en Leuth is de verlichting nu nog slecht. Er staan te weinig lichtmasten en er zijn veel donkere plekken. Zoals beschreven in het beheerplan Openbare Verlichting zullen we daar in veel wijken oude lichtmasten en lampen vervangen. Tot 2030 willen we 300 masten per jaar vervangen.

Duurzaamheid wordt steeds belangrijker daarom gaan we in 2020 19% minder stroom gebruiken dan in 2013. In 2030 willen we nog maar de helft van de stroom gebruiken. Dat hebben de gemeenten in Nederland samen afgesproken. De oude lampen gebruiken veel stroom, daarom gebruiken we sinds 2013 LED-lampen. Deze gebruiken nog maar 16 Watt.

Financiën
Het vervangen van slechte lichtmasten kost € 256.000 per jaar. Als we in 2030 ook nog de helft van de energie willen besparen dan is het duurder. Dan kost het € 292.132. Omdat dit duurzaam is, kiezen we hiervoor.

Het vervangen van lichtmasten wordt betaald uit de voorziening “Openbare Verlichting”. Jaarlijks wordt hier € 292.132 in gestort. We verwachten dat er op 1 januari 2018 nog € 137.000 in de voorziening zit. We zijn van plan om in 2018 € 292.000 uit te geven aan vervangingen.

In de tabel hieronder staat waar we dat gaan doen.

In het najaar van 2020 bekijken we of de jaarlijkse toevoeging moeten aanpassen voor de jaren 2021 tot 2025.

Ontwikkelingen
Het beheerplan Openbare Verlichting geldt van 2016 tot en met 2020. Hierin staat centraal dat:

• de Openbare Verlichting duurzaam is, zodat dit jaarlijks minder onderhoud kost en we minder stroom gebruiken;
• we nieuwe en slimme technieken snel gaan gebruiken bij de openbare verlichting.

In de woonwijken staan nu nog hoge en lage masten door elkaar. Hoge masten staan ver uit elkaar. Dat geeft veel schaduw als er ook bomen en auto’s staan. Daarom plaatsen we nu lage lichtmasten van 4 meter hoog in de woonwijken. Deze staan dichter bij elkaar. Op deze masten zit een armatuur met LED-lamp die de omgeving goed verlicht. We verwachten dat de nieuwe armaturen langer dan 20 jaar meegaan.

Voor de hoofdwegen kiezen we voor hoge lichtmasten, want deze wegen zijn breder. Het licht van een lage lichtmast komt niet goed aan de overkant van de weg. LED-lampen voor hoge lichtmasten zijn op dit moment nog niet allemaal even goed en erg duur. De verwachting is dat deze in de toekomst beter en goedkoper worden. In de Pannenstraat, Dorpsstraat en Ottenhoffstraat in Groesbeek staan al wel nieuwe hoge masten met LED-lampen.

Hoge masten zijn duur, daarom vervangen we ze niet zomaar. Zijn ze nog sterk genoeg, dan laten we ze nog minstens 10 jaar staan. Daarna testen we ze opnieuw.

Oude lampen maken we eerst op. Vanwege de levensduur vervangen we ze iedere 3 jaar. LED lampen gaan 10 tot 12 jaar mee. Dat is vier keer langer dan oude lampen. De jaarlijkse kosten voor onderhoud en energie worden hiermee lager.

Wij dienen speeltuinen goed te onderhouden. Het risico op ongelukken willen wij zo klein mogelijk houden. Ook moeten wij voldoen aan wet- en regelgeving. Voor speeltoestellen is het Warenwetbesluit attractie- en speeltoestellen van toepassing.
Een specialist inspecteert de speeltoestellen één keer per jaar. Daarnaast controleren wij zelf dezelfde speeltoestellen nog drie keer per jaar.
Als er iets kapot is, dan maken we het meteen. Onderhoud van toestellen en valondergronden kosten veel geld, maar wij willen er niet teveel geld aan uitgeven. We noemen dit efficiënt. Onze ervaring is dat speeltoestellen ongeveer 15 jaar gebruikt kunnen worden. Na 15 jaar zien we dat de kwaliteit snel achteruit gaat. Dit leidt tot opmerkingen van de inspecteur en hogere onderhoudskosten.
Wij kiezen er voor om alle speeltoestellen op een plek tegelijk te vervangen. Hierdoor kunnen we met het volledige budget een totaal nieuwe speeltuin maken. Samen met de kinderen uit de buurt maken wij een plan voor de speeltuin. De kinderen mogen dan zelf kiezen welke speeltoestellen ze het leukste vinden.

Op sommige plekken in de gemeente zijn veel speelplekken dicht bij elkaar. Soms kiezen we er dan voor om één speeltuin helemaal weg te halen. Het budget dat voor die speelplek begroot is, gebruiken wij om een andere speeltuin in de buurt groter en leuker te maken. Of we maken een nieuwe speelplek op een plek waar er vraag naar is.

We hebben een vervangingsplan dat gebaseerd is op de leeftijd van de speelplekken. Speeltoestellen worden in principe na 15 jaar vervangen. Een en ander is afhankelijk van materiaal en gebruik. Op basis van de kwaliteit en inspectieresultaten actualiseren wij het onderhouds- en vervangingsplan.
Soms is een speelplek eerder aan vervanging toe doordat toestellen slecht zijn. Dit verwerken wij in de actualisatie van het vervangingsschema. Dit schema leggen wij eens in de drie jaar voor aan het college.

Er zijn ook speelplekken in de gemeente die door de inwoners zelf worden beheerd (bewonersinitiatieven). Denk bijvoorbeeld aan de Speulplek in Ooij of de Torteltuin in Beek. Hier werken inwoners samen aan het beheer van de ruimte en worden verschillende activiteiten opgepakt waar men elkaar ontmoet, met elkaar speelt, enzovoorts. De gemeente ondersteunt deze initiatieven waar nodig. Bijvoorbeeld door een structurele subsidie.

De gemeente Berg en Dal kent onderstaand areaal:

Financiën
Voor het vervangen van de speeltoestellen is een spaarpot gemaakt. Deze noemen we de “voorziening speeltuinen”. De geraamde stand hiervan is per 1 januari 2018 €  69.281. Het bedrag dat we jaarlijks toevoegen is € 48.093.

In 2018 vervangen  wij speeltoestellen op de volgende plekken:
-   Bisschop Hamerplein (Berg en Dal)      
-   Profetenlaan (Heilig Landstichting)      

Risico's
Onderhoud voeren wij direct uit na de inspectie. De inspectie wordt gedaan volgens de eisen in het Warenwetbesluit Attractie- en speeltoestellen. Hiermee verlagen we de kans op letsel van onze spelende kinderen.